آیت الله نجم الدین مروجی طبسی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، مدیر موسسه ولاء صدیقه کبری(س)، مدرس حوزه، پژوهشگر، نویسنده بیش از 30 عنوان کتاب دینی و مورخ اسلامی در گفت و گو با قدس آنلاین به بیان ویژگی های جامعه و حکومت سالم از منظر امام علی(ع) پرداخته است

*علی(ع)، الگوی جامع بشریت

سخن را با روایتی از نبی مکرم درباره شخصیت حضرت علی آغاز می کنم که در منابع اهل سنت نقل شده و افرادی مانند حاکم نیشابوری، ابن ابی الحدید آن را تایید کرده اند. پیامبر(ص) در خصوص امیرالمومنین(ع) می فرمایند: «ای علی! خداوند عزوجل تو را به امری، زینت داد که احدی از بندگان را به آن زینت نداده است. تو را به آنچه خودش دوست دارد، مزین کرده و آن، زینت ابرار است نزد خداوند عزوجل. ای علی! محبت فقرا در دل تو قرار داد. تو را زاهد خواست و تو دنیا را مبغوض می داری و فقرا را مورد تفقد قرار می دهی. پس تو آنها را به عنوان پیروان پذیرفته ای و آنها تو را به عنوان امام قبول کرده اند. ای علی! بهشت گوارای کسی که تو را دوست داشته باشد و تو را تصدیق کند. و جهنم از آن کسی است که تو را تکذیب کند».

سخن گفتن درباره علی بن ابی طالب سخن گفتن درباره پیامبر اکرم است. چون علی(ع) جان رسول الله(ص) است و سخن گفتن از رسول خدا(ص) آسان نیست چون کسی است که خداوند از او به «خلق عظیم» تعبیر می کند و او را به عنوان اسوه و الگوی بشریت قرار داده است و حضرت علی نسخه ای از پیامبر است. پیامبر(ص) درباره علی(ع) می فرماید: ای علی! کسی جز خدا و من تو را نشناخت.

امیرالمومنین(ع) الگوی ما در همه ابعاد زندگی است. هرچند باید اعتراف کنیم که ما به پای علی(ع) نمی رسیم اما باید تلاش کنیم تا در مسیر علی(ع) گام برداریم، یعنی در اجرای احکام خدا جدی باشیم. مطالعه زندگی علی(ع) به ما نشان می دهد که جوامع بشری همیشه به شخصیتی مانند علی نیاز دارد. چرا که علی(ع) الگوی جامعه بشریت است.

*شفافیت با مردم مهمترین درس حکومت علی(ع)  

درسهای زندگی و حکومت مولای متقیان(ع) برای بالاترین سطوح حاکمیت و پایینترین رده های اجتماع قابل استفاده است. هرکسی اگر سعادت دنیا و آخرت می خواهد باید علی(ع) را الگوی خود قرار دهد. وقتی که مولا علی(ع) وارد کوفه می شوند به مردم می فرمایند: ای مردم زندگی من همین چیزی است که در دست من است. زمانی که از دنیا یا شهر شما رفتم اگر بیش از این داشتم، خائن هستم. یعنی همه اموالش را به مردم اعلام کرد. مهمترین نکته حکومت علوی شفافیت با مردم است. علی(ع) در کوفه نه اداره یک شهر یا سرزمین که اداره جهان اسلام را عهده دار شدند. شخصیتی چون مولا علی در این جایگاه بزرگ سیاسی و دینی در بدو ورود به مقر حکومت، اول شفافیت مالی را در دستور کار قرار می دهد و مردم را از آنچه از مال دنیا دارد آگاه می سازد.

رفتار علی(ع) درس بزرگی برای مسولین ماست که بر اساس تشیع و فرهنگ اهل بیت(ع) تاسیس شده است. مسولان ما باید این رفتار علی(ع) را آویزه گوش کنند و رفتار، حرکات و زندگی خود را براساس آن پیش ببرند. اگر غیر از این باشد باید تاسف خورد چرا که موجب دلسردی مردم می شود.

*خط بطلان بر قبیله گرایی، فامیل بازی و آقازاده بازی

نکته بعدی مخالفت جدی علی(ع) با قبیله گرایی و فامیل بازی است. امام به داماد و برادر خود هیچ خدماتی نمی داد و با رفتار خود خط بطلانی بر آقازاده بازی های مرسوم کشیدند.

در تاریخ آمده است وقتی که عقیل برای دریافت کمک و قرض از بیت المال خدمت امام علی(ع) رسید با مخالفت جدی امام مواجه شد. امام آهن داغی را به دست ایشان نزدیک کرد. عقیل که نابینا بود پرسید حرارت از چیست و امام فرمود حرارت از آهنی گداخته است که تو طاقت گرمای آن را نداری. چگونه بر من روا میداری که عذاب الهی و آتش داغ جهنم را در آخرت تحمل کنم. این درحالی است که عقیل ده سال از امام بزرگتر بود و در رشته خود یعنی علم نسب شناسی سرآمد روزگار بود.

همچنین در تاریخ نقل شده است عبدالله بن جعفر؛ برادرزاده و داماد امام و همسر حضرت زینب، تقاضای کمک مالی از امام داشت، علی(ع) به او فرمود: صبر کن تا در تاریکی شب به دزدی برویم. عبدالله بن جعفر ناراحت شد. امام فرمود آنچه تو از من میخواهی در واقع دزدی از بیت المال است.

*راهبرد امیرالمومنین(ع) در برابر دستبرد به بیت المال و فیش های نجومی

علی(ع) در جایگاه حاکم، حقوقی برابر با عامه مردم داشت. در حکومت علی(ع) فیش نجومی جایگاهی نداشت. امام هیچ هزینه ای بر حکومت تحمیل نمی کرد.

مرحله بعدی در سالم سازی جامعه، مقابله امام با افرادی است که خود را صاحب بیت المال می دانستند و عادت کرده بودند که چک سفید دریافت کنند. امام نه تنها مانع دریافت های گزاف افراد زیاده خواه شد بلکه در بازگرداندن اموالی که به ناحق از بیت المال دریافت کرده بودند مصمم بود.

اموال زیبر زمانی که کشته شد، بیش از سه میلیون سکه طلا بود. این ثروت افسانه ای نتیجه 25 سال چک های سفید امضا و فیش های نجومی بود. در زمان حکومت علی(ع) ورق برگشت و از پرداخت های نجومی خبری نبود، به همین دلیل علیه امام موضعگیری کردند که منجر به فتنه جمل شد. نکند امروز هم این اتفاقات دوباره رخ بدهد. افرادی که سابقه انقلابی گری دارند به خاطر منافع شخصی، ولایت فقیه را زیر سوال ببرند. افرادی که در ظاهر شعارهای انقلابی می دهند اما در عمل به دنبال ریاست و قدرت باشند.

مسایلی مانند رابطه با آمریکا به خاطر تامین منافع برخی افراد است. کسی که روزی از دیوار سفارت آمریکا بالا رفته و امروز به دنبال رابطه با آمریکاست نشان می دهد که رفتار و اعمالش براساس منافع شخصی و حزبی تغییر کرده است. سیاسیون مراقب باشند که در تاریخ معاصر نقش زبیرها را بازی نکنند.

*خدمت به مردم مهمترین عبادت است

برگ دیگری از درسهای حکومت علی(ع) رفتار با زیر دست است. امام درحالی که خود حاکم و رهبر جامعه است اما لباس بهتر را به کسی مثل قنبر که خادم امام بوده، می دهد؛ چرا که او جوانتر است.

اگر نام علی تا قیام قیامت می درخشد به دلیل رفتارهای عادلانه ای است که در حکومت از او سر می زد.  در حکومت علی رضایت خدا و خدمت به مردم در اولویت است. مسئولین ما که داعیه دار حکومت علوی هستند باید از حکومت علی(ع) درس بگیرند که با مردم چگونه رفتار کنند، مدیر خوب را تکریم و مدیر و وزیر متخلف را مجازات کنند. در حکومتی که الگویش حکومت علی(ع) است با متخلف دولتی تعارفی ندارند. در مرام امام علی اجازه ظلم به کسی داده نمی شد و اگر ماموری خطایی می کرد از کار برکنار میشد. امام علی(ع) در برابر بی عدالتی ها و کوتاهی مسئولین در خدمت به مردم با احدی تعارف ندارند. از طرف دیگر با خادمان به مردم و جهادگران نیز خوش برخورد است و از آنان به نیکی یاد می کند. در حکومت علی تنبیه و تشویق در کنار هم جا دارد.

* آقایان مسئول! مراقب باشید که بار نباشید

کسی که می خواهد در نظام جمهوری اسلامی مسئولیتی قبول کند باید سیره حکومتی علی(ع) را مطالعه کند و خود را ارزیابی کند که آیا می تواند در مسیر حکومت علوی قدم بردارد؟ آیا می تواند کاخ نشینی را کنار بگذارد؟ اگر بعد از 4 سال مسئولیت داشتن از زندگی معمولی به کاخ نشینی و باغ لواسان رسید باید بداند که از مسیر خارج شده است. مگر خدمت او با خدمت یک سرباز مرز و مدافع حرم در سوریه چه تفاوتی دارد؟

افرادی که در دوران مسئولیت به ثروت های کلانی می رسند در  طراز حکومت علوی نیستند بلکه باری بر دوش حکومت دینی هستند. آقایان مسئول! مراقب باشید که بار نباشید.